https://vimeo.com/128066970
Μαθητική ταινία τεκμηρίωσης, έργο των μαθητών του Γ6 του Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών, στο μάθημα της Τοπικής Ιστορίας, τη σχολική χρονιά 2014-20015.Το θέμα ανιχνεύει το πώς αποτυπώνεται διαχρονικά στο χώρο της πρωτεύουσας η σχέση Ελλάδας-Ευρώπης, στοιχείο καθοριστικό της εθνικής μας ταυτότητας.
Οι θεματικές ενότητες αφορούν:
1. Την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας,
2. Τους ξένους περιηγητές στην Αθήνα (19ος-20ος αι.),
3. Την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της πόλης (Νεοκλασικά-Πολυκατοικίες),
4.Τον "αρχαιογνωστικό" τουρισμό και
5. Τους ευρωπαίους κατοίκους της Αθήνας.
Ενότητα 1η: Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ελλάδα είχε από παλιά Ευρωπαϊκές βλέψεις και τον Ιούνιο του 1959 έκανε αίτηση ένταξης στη ΕΟΚ. Έτσι άρχισε η Σύνδεσή της με την ΕΟΚ η οποία διακόπηκε με την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας το 1967 και ξανάρχισε μετά την πτώση της το 1974. Αυτή η σύνδεση έφτασε στην μεγαλύτερη ακμή της τον Ιούνιο 1975, όταν η Ελλάδα με πρωθυπουργό τον Κ. Καραμανλή έκανε αίτηση πλήρους ένταξης.
Η Ευρώπη αντέδρασε θετικά, ενώ πρότεινε μια μεταβατική περίοδο πριν την πλήρη ενσωμάτωση της χώρας στην ΕΟΚ. Αυτή η τελευταία πρόταση μετά από πιέσεις του Κ. Καραμανλή παρακάμφθηκε και άρχισαν οι διαπραγματεύσεις οι οποίες κατέληξαν στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1979.
Τον πρώτο καιρό μετά τη ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ η Ελλάδα αμφισβήτησε διάφορες πτυχές της ενοποίησης της ΕΟΚ και ζήτησε εξαίρεση από ορισμένες. Σιγά σιγά όμως άρχισε να υποστηρίζει την δημιουργία όλο και στενότερων δεσμών μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ με επιστέγασμα την υποστήριξη της στο "ομοσπονδιακό" πρότυπο ενοποίησης. Παράλληλα η Ελλάδα προσπάθησε και πέτυχε την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ το 1990.
Σήμερα η Ελλάδα έχει 21 μέλη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Έχει 1 επίτροπο, τον Δημήτρη Αβραμόπουλο, και 12 αντιπροσώπους στην Ευρωπαική Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.
Τον Ιανουάριο του 2002 η εικόνα είναι πανηγυρική. Η χώρα μας γιόρταζε μαζί με τις 12 χώρες της ευρωζώνης την έλευση του ευρώ και οι δηλώσεις ότι «η Ελλάδα αλλάζει νόμισμα και αλλάζει εποχή», έδιναν και έπαιρναν.
Οκτώ χρόνια μετά, στις 23 Απριλίου 2010, το σκηνικό έχει ανατραπεί. Ο Πρωθυπουργός της χώρας ανακοινώνει από το Καστελόριζο ότι «είναι ανάγκη, εθνική και επιτακτική, να ζητήσουμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης που δημιουργήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Υπογράφεται το μνημόνιο για την αποφυγή της χρεοκοπίας που έκτοτε είναι προ των πυλών.
Βιβλιογραφία-Διαδικτυακές πηγές:
· Ξένια Κουναλάκη, εφ. Καθημερινή, 05.11.2014 "Δεν έπρεπε να μπει η Ελλάδα στο ευρώ λένε τώρα Γάλλοι και Γερμανοί ηγέτες"
· Σταύρος Καρβούνης, εφ. Το Βήμα 23/05/2011, "Από τη δραχμή στο ευρώ: Το όνειρο που έγινε εφιάλτης."
· Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα: ec.europa.eu/greece/
Στέλλα Σωτήρχου, Νίκος Τσιμπλιάρης, Αλέξανδρος Φαντέλ, Άγγελος Τσίκας, Αλέξανδρος Τσάρκα, Δημήτρης Τσέκερης
Ενότητα 2η: Ξένοι περιηγητές
Οι ξένοι περιηγητές ήταν μορφωμένοι άνθρωποι που ήρθαν από το εξωτερικό στην Αθήνα αναζητώντας τα αρχαία μνημεία και μέσω αυτών, τις δικές τους ρίζες. Ξένοι περιηγητές υπήρχαν από το 16ο-17ο αι. αλλά η μεγαλύτερη και ίσως η σημαντικότερη κίνηση έγινε τον 19ο-20ο αι.
Τον 19ο-20ο αιώνα η κατάσταση άλλαξε. Η Αθήνα όσο βρισκόταν υπό Οθωμανική κατοχή ήταν ένα σχεδόν ασήμαντο χωριό ενώ τώρα έχει μετατραπεί σε πρωτεύουσα της Ελλάδος.
Για αυτόν τον λόγο τότε άρχισαν περισσότεροι περιηγητές να έρχονται στην Αθήνα με σκοπό να δουν τις μετατροπές που έγιναν από το χωριό στην πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα επειδή η Αθήνα από παλαιοτέρα ήταν η καρδιά της Ευρώπης όσον αφορά την ιστορία είχαν ένα επιπλέον κίνητρο, την ανακάλυψη της.
Οι ξένοι περιηγητές ασχολήθηκαν αρκετά με τον αρχαίο πολιτισμό της Ελλάδας. Πέρα από την ανάδειξη των αρχαιοτήτων και τα σύγχρονα ήθη και έθιμα που οδήγησαν στην αναζήτηση της ταυτότητας των περιηγητών χιλιάδες χρόνια πριν, συνδετικός κρίκος με τους αρχαίους προγόνους τους αποτέλεσε και η ομιλούμενη ελληνική γλώσσα, η οποία όμως δεν ήταν η μόνη πηγή ενδιαφέροντος καθώς οι περιηγητές είχαν μια ατελείωτη δίψα για ολόκληρη την πνευματική ελληνική παραγωγή. Ήταν εύποροι και πεπαιδευμένοι άνθρωποι. Επιβάτες σ’ ένα ταξίδι αναζήτησης με γνώμονα την αρχαιοφιλία και την αρχαιοθηρία. Έδωσαν κυρίως σημασία στα πιο διάσημα μνημεία-γλυπτά του αρχαίου κόσμου της Ελλάδος όπως ο Παρθενώνας, η Ακρόπολη και πολλά άλλα. Με αυτόν τον τρόπο προσπάθησαν να ανακαλύψουν την ταυτότητα τους, το «είναι» τους και όχι μια ψευδαίσθηση αυτού, ένα επιφανειακό «φαίνεσθαι».
Η κύρια διαφορά των ξένων περιηγητών με τους σημερινούς τουρίστες είναι ότι οι δεύτεροι ενδιαφέρονται και για την σύγχρονη πραγματικότητα εκτός από τον αρχαίο κόσμο, καθώς ο ήλιος και η ελληνική θάλασσα μαγνητίζουν ανθρώπους από τις τέσσερις γωνιές της Γης.
Βιβλιογραφία- Άλλες πηγές:
·Επτά ΗΜΕΡΕΣ, "Περιηγητές, Εικόνες της Ελλάδας", εφ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, έκδοση 2 Απριλίου 2000
·Επτά ΗΜΕΡΕΣ, "Η Αθήνα των περιηγητών", εφ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, έκδοση Κυριακή 4 Απριλίου 2004
· Ιστορικά, Περιηγητές, Αθήνα και Αττική, εφ. Ελευθεροτυπία, 23-8-2001
· Μεταμορφώσεις των Αθηνών φωτογραφικό οδοιπορικό από τον 19ο στον 20ο αιώνα
Αλέξανδρος Φίκας, Τάσος Υφαντόπουλος, Αναστασία Σωτηροπούλου,
Μαριλένα Χωριανοπούλου, Μαρία Χούσου
Ενότητα 3η: Νεοκλασικά και πολυκατοικίες
Η Αθήνα-πρωτεύουσα γεμίζει με νεοκλασικά κτήρια. Επιβλητικά, μνημειακά, προσαρμοσμένα όμως στην κλίμακα του αττικού τοπίου, δημόσια κτίρια.
Η κλασικιστική αρχιτεκτονική στο πρώτο μισό του 19ου αι. υπήρξε ένα διεθνές στυλ. Στην Ελλάδα ο ρυθμός μάς ήρθε διαμέσου της Γερμανίας. Οι ξένοι και οι Έλληνες αρχιτέκτονες που δούλεψαν στην Αθήνα έτυχε να είναι από τους καλύτερους της Ευρώπης. Εκείνο όμως που κάνει τον αθηναϊκό νεοκλασικισμό μοναδικό είναι η απήχησή του στους απλούς ανώνυμους πολίτες και φυσικά στους απλούς ανώνυμους "αρχιτέκτονες" αλλά και τεχνίτες.
Οι δεσμοί του ρυθμού με την κλασική αρχαιότητα και η πνευματική ανάγκη του έθνους να βρει συνδετικούς κρίκους με την ιστορία του υπήρξαν τα αίτια του φαινομένου. Εδώ τα αυθεντικά πρότυπα βρίσκονται δίπλα μας, είναι δικά μας. Μνημεία σημαντικά που μας γεμίζουν "καμάρι", περηφάνια και ελπίδες για ένα εξίσου ένδοξο μέλλον. Ο νεοκλασικισμός ξεκινά από την αθηναϊκή τριλογία, περνά στα μέγαρα των πλουσίων των κεντρικών λεωφόρων, φθάνει στις αστικές κατοικίες της Πλάκας, του Ψυρρή, του Κεραμεικού και της Νεάπολης, για να καταλήξει στα μικρά σπιτάκια των δύο δωματίων, τα διάσπαρτα σ'ολόκληρη την πόλη.
Μέχρι που το 1917 εμφανίζεται η πρώτη επταόροφη οικοδομή στην πλατεία Συντάγματος.
"Κουτιά" τις αποκαλούν οι πολέμιοι. Και το 1937, ο Ηλίας Ηλιού σχολιάζει στο άρθρο του "Κουτιών εγκώμιο":
"Αλήθεια, τι λόξα κι αυτή! Ό,τι ζήσαμε σε παλιότερα χρόνια, ό,τι έζησαν οι πρόγονοί μας, τα περασμένα και τα μακρυνά, ασκούν μια μαγνητική δύναμη απάνω μας. Τ'αφομοιώνουμε ευκολότερα, γιατί έχουμε μέσα μας υπολείμματα, σκουριές κι άλλο υλικό που μας βοηθάει στην αφομοίωση αυτήν κι απόσταση κάνοντας να ξεχαστούν όλα τα ενοχλητικά μειονεκτήματα των παλιών υλικών μέσων και οργάνων. [...] Η απόσταση λοιπόν τα ομορφαίνει στη φαντασία μας. [...]Είμαι με το μέρος της μοντέρνας πολυκατοικίας. Είμαι με τα κουτιά. Τα κουτιά είναι οι Παρθενώνες και οι cathedrales του 20ου αιώνα"
Όσο όμορφα κι αληθινά και μοντέρνα κι αν είναι τα "κουτιά" του μεσοπολέμου, οι τρεις-τέσσερεις μεταπολεμικές δεκαετίες χαρακτηρίζονται από μια αφάνταστη δομική δραστηριότητα που μεταμορφώνει όλη την Αττική.
Η πολυκατοικία, το σύμβολο του εκσυγχρονισμού για την μεσοπολεμική Ελλάδα, γίνεται μια επιτακτική αναγκαιότητα για την αντιμετώπιση της εσωτερικής μετανάστευσης.
Η οικοδομική δραστηριότητα περνά στα χέρια των εργολάβων, οι
οποίοι χτίζουν με το σύστημα της αντιπαροχής. Μικροί σε οικονομικές
δυνατότητες, διευκολύνονται από τις μικρές ιδιοκτησίες οι οποίες επικρατούν ως μέτρο οικοδομήσιμου κτιρίου.
Σήμερα, η Αθήνα έχει πλέον χτιστεί αρκετά. Στο κέντρο και στα προάστια,
έχουν κατασκευαστεί πλήθος πολυκατοικιών.
Ο συγκεκριμένος τύπος κτιρίου έχει πλέον εδραιωθεί ως το κατεξοχήν κτίριο κατοικίας στην συνείδηση του οποιουδήποτε. Όχι όμως ως μια καλή συνθήκη κατοίκησης. Το χτισμένο περιβάλλον έχει επιβαρυνθεί. Το φυσικό τοπίο, στοιχείο ιδιαίτερης σημασίας για το λεκανοπέδιο, αντικαταστάθηκε ταχύτατα από ένα τεράστιο στρώμα χτισμένου όγκου πολυκατοικιών.
· Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενέτας, " Η Αθήνα πρωτεύουσα της ελλάδος: ένα όραμα του ευρωπαϊκού κλασικισμού", στο Αθηναϊκός Κλασικισμός, εκδ. Δήμος Αθηναίων, Πνευματικό Κέντρο, 1996
· Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, "Η γέννηση της νεότερης Αθήνας"
· Ηλίας Μυκονιάτης, "Νεοκλασική Αρχιτεκτονική", περ. Αρχαιολογία, 06-2011
·Ηλίας Φ. Ηλιού, "Κουτιών εγκώμιο", στο Κριτικά κείμενα για την τέχνη 1925-1937, εκδ. Θεμέλιο, 2005
· Διονύσης Ζήβας, Γιάννης Μιχαήλ, "Τα νεοκλασικά κτίρια στην Αθήνα"
·Μεταμορφώσεις των Αθηνών φωτογραφικό οδοιπορικό από τον 19ο στον 20ο αιώνα
· "Η αστική πολυκατοικία σε εξέλιξη"
courses.arch.ntua.gr/fsr/124118/arxi1.pdf
courses.arch.ntua.gr/fsr/124118/arxi1.pdf
· www.georgakopoulos.org/
Τζεν Τζουσάι, Δημήτρης Φαλτσέτας, Έλλη Ψαριανού, Δήμητρα Φασόλα, Γιώργος Χριστόπουλος
Ενότητα 3η: Αρχαιολογικός τουρισμός
Μια Κυριακή του Απρίλη, στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, έξω από το μουσείο της Ακρόπολης, συναντήσαμε ανθρώπους από διαφορετικά μέρη του κόσμου και τους ρωτήσαμε τι πιστέυουν για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό μας, αλλά και τι περιμένουν ν'ανακαλύψουν από το σύγχρονο.
Φαίνεται ότι αυτό που θαυμάζουν οι ξένοι είναι ο αρχαίος πολιτισμός και όχι ο σύγχρονος, αφού ναι μεν πιστέυουν ότι η Αθήνα είναι μια σημαντική πρωτεύουσα της Ευρώπης, ρωτώντας τους όμως γιατί, απάντησαν "λόγω της ιστορίας της".
Αυτό μας λέει πολλά για τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη. Ο σύγχρονος πολιτισμός μας είναι για τους ευρωπαίους αδιάφορος, ακριβώς γιατί οι ίδιοι νιώθουν ότι είμαστε κομμάτι της Ευρώπης και πιστεύουν ότι μπορούν να βρουν τα ίδια χαρακτηριστικά σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης. Η εικόνα και το πλαίσιο της σύγχρονης Ελλάδας έχει περιοριστεί σε ένα μουσείο, με ήλιο, θάλασσα και καλό φαγητό.
Βαγγέλης Φούντας, Γιολάντα Τσαϊλά, Έλενα Μουνδούρη, Γκέρι Χατζή, Σωφρονίου Μαρία-Ειρήνη, Φιλιπποπούλου Ζωή
Βαγγέλης Φούντας, Γιολάντα Τσαϊλά, Έλενα Μουνδούρη, Γκέρι Χατζή, Σωφρονίου Μαρία-Ειρήνη, Φιλιπποπούλου Ζωή
Ενότητα 4η: Ευρωπαίοι στην Αθήνα
Ελλάδα και Ευρώπη. Έλληνες και Ευρωπαίοι. Δύο πράγματα διαφορετικά ή ίδια;
Μιλήσαμε με Ευρωπαίους που διάλεξαν να γίνουν Αθηναίοι. Αυστριακοί, Ιταλοί, Γάλλοι. Όλοι τους εγκατεστημένοι στην πόλη μας.
Όλοι τους διαχώρισαν τον τρόπο ζωής στην Ελλάδα με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές χώρες και χαρακτήρισαν τους ανθρώπους πιο ζεστούς και χαλαρούς. Όλοι τους φάνηκε να έχουν μια διαφορετική άποψη για την Ελλάδα απ' ό,τι οι υπόλοιποι συμπατριώτες τους, και όλοι τους παραδέχτηκαν πως υπάρχει μια συγκεκριμένη αντίληψη για την Ελλάδα, βαθιά επηρεασμένη από τα ΜΜΕ.
Παρ' όλα αυτά, η γενική εικόνα που μας έδωσαν ήταν ότι ένιωθαν την Ελλάδα ως μια από τις "πατρίδες" τους, απελευθερωμένοι από θέματα ταυτότητας και νόστου, πραγματικοί Ευρωπαίοι, προσαρμοσμένοι στις σύγχρονες συνθήκες ζωής, σε αντίθεση με την πλειονότητα των ομοεθνών μας.
Φουρναράκης Κώστα, Χίνη Μελίτη, Σοβίνσκα Ολίβια, Παπακωνσταντίνου Δημήτρης, Ψαρράς Οδυσσέας.
Τελικά, αποφασίσαμε να δούμε κι εμείς την πόλη μας με τα μάτια του "άλλου", του τουρίστα...Ενότητα 5η: Το διώροφο λεωφορείο
Η βόλτα με το διώροφο λεωφορείο στο κέντρο, στην καρδιά της Αθήνας είναι σίγουρα πολύ ευχάριστη. Ξεκινά από την πλατεία Συντάγματος και περιτριγυρνά όλες τις περιοχές, τις πλατείες, τις εκκλησίες και γενικά όποιο προσβάσιμο αξιοθέατο μπορεί να προσεγγίσει ένα τέτοιο λεωφορείο.
Βλέπεις όλα τα παλιά νεοκλασικά κτίρια που είναι πραγματικά πανέμορφα και κάθε λίγο το μάτι σου αντικρίζει και τον Παρθενώνα πάνω στην Ακρόπολη. Επιπλέον έχει και τα ακουστικά, με μια κυρία να σου υπενθυμίζει πόσο σημαντική είναι η Αθήνα και πως είναι το κέντρο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης ...
Η Αθήνα έχει μόνο τέλεια ξενοδοχεία, τέλειες γειτονιές, πανέμορφα πάρκα και πλατείες και πολλά άλλα. Για παράδειγμα η περιοχή των Εξαρχείων περιγράφεται ως "πολύ όμορφη, από τις παλιότερες της Αθήνας με πολλά καφέ και νέους καλλιτέχνες. Α! και αρκετές ταραχές γίνονται εδώ στις διαδηλώσεις".
Κι εδώ, για μας, αρχίζουν να μπλέκονται μεταξύ τους οι εικόνες και τα συμπεράσματα, δημιουργώντας μια εικόνα αμφισβήτησης για την ίδια μας την πόλη.
Όμως οι τουρίστες τι ν'αμφισβητήσουν; Το πολύ-πολύ τα δελτία ειδήσεων στη χώρα τους. Άλλωστε η Αθήνα, ακόμα και στις μέρες μας σφύζει από νυχτερινή ζωή και τα όποια προβλήματα των Αθηναίων τελειώνουν κάπου εκεί. Μην ξεχνάμε όμως ότι οι τουρίστες γι' αυτό έρχονται: να ξεκουραστούμ, να διασκεδάσουν, να δουν τα αξιοθέατα της Αθήνας και να φύγουν με μια καλή εντύπωση για την Ελλάδα. Άλλωστε γιατί να κάτσουν να ψάξουν περισσότερο τι πραγματικά συμβαίνει;
Φούντας Βαγγέλης, Χριστόπουλος Γιώργος
