«Είμαστε όλοι Αθηναίοι: Ιστορίες των ανθρώπων της πόλης μας».

ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ: Ιστορίες των ανθρώπων της πόλης μας from Ourania Papadopoulou on Vimeo.

Τι αξιολογούν ως ιστορικό γεγονός οι μαθητές και πώς το προσλαμβάνουν όταν πρόκειται για τη συλλογική μνήμη και όχι για την «επίσημη» ιστορία που διδάσκονται στο σχολείο ως εξεταστέο μάθημα; Παίζει η ιστορική συνείδηση κάποιο ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας του σύγχρονου «αθηναίου πολίτη» ή μας καθορίζει μόνο το κρίσιμο παρόν μας; Αυτός ο διπλός προβληματισμός υπαγόρευσε την επιλογή του θέματος της Τοπικής Ιστορίας με το οποίο ασχοληθήκαμε φέτος στο Γ4του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών. Ένα τμήμα όπου οι μαθητές κατά πλειοψηφία ζουν στο κέντρο της Αθήνας και αντιμετωπίζουν το μάθημα της Ιστορίας ως ένα ακόμα γνωστικό πεδίο που έχουν την τυπική υποχρέωση ν' αποστηθίσουν προκειμένου να ανταποκριθούν επιτυχώς στην αξιολόγηση τους. Μήπως η ανίχνευση των συνδέσεων μεταξύ συλλογικής μνήμης και επίσημης ιστορίας μάς δίνει τη δυνατότητα ν’ αλλάξουμε αυτή τη στάση των μαθητών; Οι ίδιοι, όπως δηλώνουν στην εισαγωγή της ταινίας που έφτιαξαν, κατανόησαν την εμπλοκή τους με το θέμα ως εξής: "Είμαστε μια τάξη ενός σχολείου που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας. Η πλειοψηφία των μαθητών μένει σε συνοικίες της πόλης, όμως συνειδητοποιήσαμε ότι ο καθένας μας έχει διαφορετικές αφετηρίες. Παραμονές δημοτικών εκλογών και υπερτονίζεται η έννοια του πολίτη. Ποιοι είναι όμως οι πραγματικοί αθηναίοι πολίτες; Εμείς θελήσαμε να βρούμε μια απάντηση στο ερώτημα αυτό και ν' ανακαλύψουμε πόσο επηρεάζουν οι προσωπικές ιστορίες του καθενός την ταυτότητά του. Έχοντας ως κοινό παρονομαστή τον τωρινό τόπο κατοικίας, προσπαθήσαμε ν' αναδείξουμε σημαντικά ιστορικά γεγονότα μέσα από προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων. Διαπιστώσαμε πως παρουσιάζουν μια διαφορετική ματιά σε όσα εμείς έχουμε μάθει μέσα από την επίσημη ιστορία". Αυτή η διαφορετική ματιά, αποτελεί το αντικείμενο μιας συζήτησης στην τάξη που ακολουθεί την προβολή της ταινίας.

Τοπική Ιστορία 2012-2013: «Σύνταγμα: στιγμές ιστορίας από τη ζωή της πλατείας»

"Σύνταγμα: στιγμές ιστορίας" from Ourania Papadopoulou on Vimeo.

Η εργασία «Σύνταγμα: στιγμές ιστορίας από τη ζωή της πλατείας» υλοποιήθηκε από τους μαθητές του Γ5 του 2ου ΠΠ Γυμνασίου Αθηνών, στο μάθημα της Τοπικής Ιστορίας, τη σχολική χρονιά 2012-2013. Η επιλογή του θέματος υπαγορεύτηκε από την έντονη αναζήτηση που εξέφρασαν οι μαθητές του τμήματος να συνδέσουν το μάθημα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας με όσα –άλλοτε συγκεχυμένα και άλλοτε ξεκάθαρα- βιώνουν στο παρόν τους: στην Αθήνα του 2013, την πρωτεύουσα μιας χώρας σε κρίση. Διατρέχοντας τη διδακτέα ύλη, η αναζήτηση αυτή εκφράστηκε ως διατύπωση προφανών παραλληλισμών (κυρίως σε ό,τι αφορά την πολιτική ζωή και τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας) αλλά και ως προσπάθεια να βρεθούν εξηγήσεις, αίτια και ερμηνείες για το σήμερα. Η ιστορία της Πλατείας Συντάγματος με όλη τη συμβολική, ιστορική και πολιτική σημασία που φέρει ως κεντρικό τοπόσημο της Αθήνας, από την ανακήρυξή της σε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, μας φάνηκε σαν ένα ιδιαίτερα πρόσφορο θέμα τοπικής ιστορίας όπου πετυχαίνεται αυτή η σύζευξη της προβληματικής της ιστορίας με τους προβληματισμούς του σήμερα και της «μεγάλης» ιστορικής αφήγησης με την οποία ασχολούμαστε στο πλαίσιο της διδακτέας ύλης και της «μικρής» βιωματικής διάστασης, που προκύπτει από την όποια ιστορική εμπειρία των μαθητών. Οι μαθητές χωρίστηκαν με κλήρωση σε πέντε ομάδες, αντίστοιχες πέντε ιστορικών περιόδων: α) «Η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843». β) «Η εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου, από το 1909 στο 1929». γ) «Η Κατοχή και η Απελευθέρωση. Τα Δεκεμβριανά». δ) «Η Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 και η Μεταπολίτευση». ε) «Από το 1981 μέχρι σήμερα». Σε πρώτο στάδιο έπρεπε να επεξεργαστούν ένα ενιαίο φύλλο εργασίας και να αποτυπώσουν τα γεγονότα της κάθε περιόδου που διαδραματίστηκαν στο Σύνταγμα. Αναζήτησαν δευτερογενείς και πρωτογενείς πηγές, ιστορικές αφηγήσεις, λογοτεχνικές ή ιστορικές μαρτυρίες και οπτικοακουστικό υλικό. Αφιερώσαμε δύο διδακτικές ώρες στην εργασία αυτή, μία στο εργαστήριο πληροφορικής και μία στη σχολική βιβλιοθήκη. Στόχος δεν ήταν η εξαντλητική παράθεση όλων των γεγονότων της κάθε περιόδου, αλλά η αντιπροσωπευτική παρουσίαση όσων ήταν πιο οικεία στους μαθητές επειδή τα είχαν διδαχθεί ή τους ήταν πιο γνωστά και οικεία ή βρήκαν γι’ αυτά περισσότερες πηγές. (Για παράδειγμα, από το τελικό αποτέλεσμα παραλείπονται σημαντικότατα κεφάλαια της νεότερης και σύγχρονης Ιστορίας: Εθνικός Διχασμός, Μικρασιατική Καταστροφή, Δικτατορία Μεταξά, 114, Μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις της Μεταπολίτευσης κ.ά. ).Στη συνέχεια κάθε ομάδα επεξεργάστηκε το υλικό της και παρέδωσε ένα κείμενο ιστορικής αφήγησης, μαρτυρίες και οπτικοακουστικό υλικό. Σε ένα δεύτερο στάδιο, μια ομάδα παιδιών ανέλαβε να κάνει ένα κινηματογραφικό ρεπορτάζ στο Σύνταγμα, αναζητώντας τα ίχνη του παρελθόντος στο παρόν. Οι ερωτήσεις που έθεσαν στους πολίτες ήταν οι εξής: -Πώς πήρε το όνομά της η πλατεία Συντάγματος; -Γνωρίζετε αν έχουν συμβεί εδώ κάποια ιστορικά γεγονότα και ποια; -Έχετε συμμετάσχει σε κάποιο γεγονός στην πλατεία Συντάγματος; -Τι σημαίνει για εσάς η πλατεία Συντάγματος; Τέλος, συνθέσαμε τα ιστορικά κείμενα των μαθητών, τις μαρτυρίες, το οπτικοακουστικό υλικό και το κινηματογραφικό ρεπορτάζ σε ένα μικρού μήκους ντοκυμαντέρ που επιδιώκει αφενός ν΄ ανιχνεύσει τα ιστορικά γεγονότα και την ιστορική μνήμη γύρω από αυτά και αφετέρου να προσεγγίσει την ιστορία ως δυναμική διάσταση του παρόντος. Η συμμετοχή των μαθητών ήταν ανάλογη της ποικιλίας των εργασιών που τους ανατέθηκαν. Οι ομάδες σε γενικές γραμμές λειτούργησαν ικανοποιητικά και η μεγάλη πλειοψηφία της τάξης κινητοποιήθηκε αναλαμβάνοντας διάφορους ρόλους, ο καθένας και η καθεμιά ανάλογα με τις ιδιαίτερες κλίσεις και ταλέντα του: άλλοι στην έρευνα, άλλοι στα κείμενα, άλλοι στην κάμερα, άλλοι στο συντονισμό, άλλοι στην αφήγηση και στις μουσικές επιλογές. Ελπίζουμε ότι το αποτέλεσμα ανταποκρίνεται στη δημιουργική τους διάθεση και την προσπάθειά τους.